„Prawo autorskie do projektu strony internetowej”- Layout strony internetowej jako przedmiot ochrony praw autorskich

Prawo autorskie do projektu strony internetowej

Strona internetowa jest obecnie podstawowym instrumentem służącym do wymiany informacji i komunikacji przez Internet. Używana jest m.in. w celach artystycznych, informacyjnych, marketingowych i biznesowych. Z uwagi na swój charakter i potencjał ekonomiczny zasługuje na ochronę prawną.

Layout strony www

Layout witryny internetowej to inaczej projekt złożony z wielu różnorodnych elementów, w całości stanowiących graficzny interfejs. Jest szkieletem, za pomocą którego tworzone są poszczególne podstrony serwisu. W zakresie tego pojęcia mieści się m.in. ustalenie rozstawienia elementów, kompozycja kolorystyczna, fonty, animacje, grafika, logotypy i typografia. Layout stanowi podstawę oprawy wizualnej strony internetowej.

Projekt strony internetowa jako utwór

Zgodnie z ustawą o prawie autorskim utworem jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. W szczególności przedmiotem prawa autorskiego są utwory wyrażone słowami, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi, utwory plastyczne, fotograficzne, muzyczne, czy audiowizualne. Mimo że projekt strony internetowej (layout) nie został uwzględniony w wyliczeniu dokonanym przez powołaną ustawę, tak szeroka definicja utworu pozwala uznać go za przedmiot ochrony praw autorskich. Każda, ustalona w jakiejkolwiek postaci twórczość charakteryzująca się indywidualnością (oryginalnością) jest utworem.

Ochrona layoutu

Zarówno layout jako zespół elementów składający się na układ graniczny, jak i każdy pojedynczy elementy tego układu, a także kod źródłowy strony www są utworem objętym ochroną przez prawo autorskie. Prawa autorskie do szablonu strony internetowej należą do twórcy. Jeśli layout jest dziełem kilku osób to mamy do czynienia z utworem współautorskim, a każda z tych osób jest jego właścicielem. Jakakolwiek nieuprawniona ingerencja w layout stanowi niedozwolone naruszenie praw autorskich twórcy. Bez jego zgody nie jest możliwa żadna modyfikacja layoutu. Osoba projektująca stronę internetową także powinna pamiętać, by nie naruszyć praw autorów do poszczególnych elementów, z których korzysta- np. czcionki lub elementu graficznego.

Prawo do swobodnego korzystania z projektu strony internetowej

Zagadnienie to jest szczególnie ważne, gdy stworzenie layoutu witryny internetowej zostało zlecone innemu podmiotowi (np. programiście, agencji kreatywnej). Prawo do swobodnego korzystania z projektu nie wynika wyłącznie z dokonania zapłaty za wykonane zlecenie. Aby takie prawo posiadać niezbędne jest nabycie do layoutu autorskich praw majątkowych lub uzyskanie odpowiedniej licencji na korzystanie z projektu strony internetowej. Drugie rozwiązanie stosowane jest rzadziej. Dopiero wtedy, po wprowadzeniu do umowy odpowiednich regulacji, możliwe jest swobodne posługiwanie się projektem i obrona swoich praw w przypadku nielegalnego skopiowania szablonu.

Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych

Przeniesienie autorskich praw majątkowych wymaga formy pisemnej pod rygorem nieważności.

Umowa musi wskazywać na formy wykorzystania utworu, czyli tzw. pola eksploatacji. W ustawie zostały wymienione trzy ogólne płaszczyzny, w ramach których można określić te pola: zakres utrwalania i zwielokrotniania utworu, zakres obrotu oryginałem albo egzemplarzami, na których utwór utrwalono,  w zakresie rozpowszechniania utworu w inny sposób. Warto zaznaczyć, że umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych nie może obejmować pól eksploatacji nieznanych w chwili zawarcia.

W interesie nabywcy leży, aby umowa o przeniesieniu praw autorskich pozwalała mu na dokonywanie zmian w utworze. Ważne jest, aby kwestia ta została w umowie uregulowana, gdyż samo przeniesienie praw majątkowych     nie oznacza, że można utwór dowolnie modyfikować. Brak odpowiedniego zapisu w umowie spowoduje, że twórca zachowuje prawo do wyrażenia zgody na dokonywanie zmian w projekcie, za co może oczekiwać dodatkowego wynagrodzenia. W umowie należy określić, że twórca przenosi na zamawiającego także wyłączne prawo zezwalania na wykonywanie zależnego prawa autorskiego, dzięki czemu zamawiający będzie uprawniony do modyfikowania utworu lub zlecenia takiej pracy innemu podmiotowi.

Witryna www stworzona przez pracownika

Zgodnie z ustawą, jeśli utwór został stworzony przez pracownika w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, pracodawca z chwilą przyjęcia utworu nabywa autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z celu umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron. W takiej sytuacji prawa autorskie przechodzą na pracodawcę niejako z urzędu.

Projekt bezprawnie skopiowany

Łatwy i powszechny dostęp do stron www powoduje, że zjawisko ich plagiatowania odbywa się na szeroką skale. Nielegalne kopiowanie elementów twórczych składających się na szablon strony lub całego layoutu może dojść zarówno do naruszenia autorskich praw osobistych, jak i autorskich praw majątkowych. Uprawnionemu, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone, może żądać od osoby, która te prawa naruszyła:

• zaniechania naruszenia,
• usunięcia skutków naruszenia
• naprawienia szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku gdy naruszenie jest zawinione – nawet trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu.

Jeśli prowadzimy własny biznes w Internecie, szczególnie ważne jest zadbanie o ochronę layoutu naszej strony internetowej, gdyż to właśnie za jej pośrednictwem często zdobywamy nowych klientów. Dodatkowe wsparcie dla przedsiębiorców w walce z nieuprawnionym naśladownictwem stanowią przepisy ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Podstawa prawna:

– ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych

Autor: Aleksandra Jaroszkiewicz