Czy organ odwoławczy powinien wydać jedną czy więcej decyzji w przypadku wielości odwołań?

Czy organ odwoławczy powinien wydać jedną czy więcej decyzji w przypadku wielości odwołań?

W przypadku gdy w administracyjnym toku instancji kilka osób wniesie odwołanie od tej samej decyzji administracyjnej, przed organem powinno toczyć się tylko jedno postępowanie odwoławcze. Zasada dwuinstancyjności nakłada na organ drugiej instancji obowiązek łącznego rozpoznania odwołań w jednym terminie i wydania w ich przedmiocie jednego rozstrzygnięcia. Po wydaniu przez organ odwoławczy decyzji rozstrzygającej sprawę merytorycznie, podejmowanie kolejnego rozstrzygnięcia w tej samej sprawie jest niedopuszczalne.

Niedopełnienie tego obowiązku wywołuje daleko idące i nieakceptowalne skutki prawne. Po pierwsze, odwołania, które nie zostały objęte decyzją rozstrzygającą sprawę merytorycznie, pozostają nierozpoznane po zakończeniu postępowania odwoławczego. Po drugie, wykluczone jest wydanie kolejnych decyzji rozpoznających dalsze odwołania i ponowne rozstrzyganie zakończonej sprawy. Po trzecie, w obrocie prawnym nie może istnieć wiele decyzji ostatecznych w tej samej sprawie. Art. 156 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi, że organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która dotyczy sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną albo sprawy, którą załatwiono milcząco. Po czwarte, rozpoznanie jednej sprawy administracyjnej w kilku odrębnych postępowaniach albo potraktowanie jej jako spraw odrębnych, z uwagi na wielość stron i zakończenie jej odrębnymi decyzjami, uznawane jest za istotne naruszenie obowiązujących przepisów postępowania administracyjnego.

Poniżej wskazuję kilka najnowszych orzeczeń w tym zakresie:

• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 9 czerwca 2021 roku, II SA/Łd 850/20: „W orzecznictwie sądów administracyjnych podkreśla się, że merytoryczne załatwienie odwołania podmiotu mającego legitymację strony postępowania administracyjnego zamyka drogę do rozpoznania innych odwołań od tej samej decyzji organu pierwszej instancji. W sytuacji wydania już ostatecznej decyzji co do istoty sprawy, kwestia dotycząca legitymacji osoby wnoszącej odwołanie traci na znaczeniu i czyni sprawę dotyczącą badania tego zagadnienia bezprzedmiotową albowiem w toku instancji (trybie odwoławczym) nie można już wzruszyć wydanej w sprawie decyzji organu pierwszej instancji.”

• wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 kwietnia 2020 roku, II OSK 276/19: „Wniesienie odwołań od decyzji organu pierwszej instancji przez dwie lub więcej stron postępowania administracyjnego nakłada na organ odwoławczy obowiązek ich łącznego rozpatrzenia. W wypadku, zaś, gdy organ drugiej instancji wyda decyzję utrzymującą w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji, mimo nierozpatrzenia wszystkich wniesionych odwołań, to orzeczenie to kończy postępowanie odwoławcze. W takiej zaś sytuacji wyłączona jest możliwość rozpoznania innych, dotychczas nie rozpatrzonych odwołań i ponownego rozstrzygnięcia sprawy w postępowaniu odwoławczym. Ponadto decyzja o umorzeniu postępowania odwoławczego z przyczyn podmiotowych rozstrzyga tylko co do legitymacji wnoszącego odwołanie. Tylko merytoryczne załatwienie odwołania podmiotu mającego legitymację strony postępowania administracyjnego zamyka drogę do rozpoznania innych odwołań od tej samej decyzji organu pierwszej instancji decyzji w celu ich rozpoznania.”

• wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 listopada 2020 roku, IV SA/Wa 126/20: „Sytuacja taka narusza  138 § 1 pkt 1k.p.a., który stanowi bowiem, że organ odwoławczy wydaje decyzję, w której utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję. Chodzi więc o jedną decyzję wydawaną na skutek rozpatrzenia odwołania lub odwołań. Brak jest w świetle tego przepisu podstaw do wydawania odrębnych pod względem podmiotowym decyzji odwoławczych, które zapadają w następstwie wniesienia odwołania od tej samej decyzji organu I instancji, a przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego nie przewidują możliwości zakończenia postępowania odwoławczego w następstwie odwołania od tej samej decyzji więcej niż jedną decyzją organu odwoławczego.”

Autor: adw. LL.M. Adwokat/ Senior Associate Aneta Walewska- Borsuk