Ocena istotności wady towaru jako przesłanka odstąpienia od umowy sprzedaży w przypadku rękojmi
Warunkiem odstąpienia przez kupującego od umowy sprzedaży jest obligatoryjna ocena istotności wady. Odstąpienie od umowy nie jest możliwe, gdy stwierdzona wada jest nieistotna, czy jak stanowi dyrektywa, ma nikłe znaczenie.
Wadę istotną definiuje się w orzecznictwie jako wadę, która uniemożliwia bądź utrudnia korzystanie z rzeczy zgodnie z jej przeznaczeniem. Wady istotnej nie należy sprowadzać wyłącznie do kryteriów obiektywnych, ale również do uzasadnionych oczekiwań nabywcy dotyczących niezakłóconego funkcjonowania wszystkich elementów towaru.
Istotna jest zatem taka wada, która wyłącza normalne korzystanie z towaru zgodnie z celem umowy, odbiega w sposób zasadniczy od cech funkcjonalnych oraz estetycznych, znacznie obniża wartość, albo polega na znacznym odstępstwie od złożonego zamówienia, przy czym charakter istotności bada się w zależności od okoliczności danej sprawy. Ocena istotności wady spowodować może w praktyce trudności, ponieważ pojęcie to jest nieostre, a w ustawie brak jego definicji legalnej, dlatego jej badanie powinno następować z uwzględnieniem okoliczności danej sprawy oraz wyważonego interesu stron. Odstąpienie od umowy zabezpiecza bowiem interes kupującego, z kolei ocena istotności wady – interes sprzedawcy, gdyż chroni go przed nieuzasadnionym korzystaniem przez kupującego z prawa do odstąpienia od umowy.
Przede wszystkim podkreślić należy, że odmienne kryteria oceny stosuje się w przypadku towarów, przy których większe znaczenie ze swej istoty mają walory estetyczne, a odmienne przy zaawansowanym technologicznie sprzęcie. W związku z powyższym każdorazowy przypadek powinien podlegać indywidualnej ocenie. Nie jest możliwe stworzenie kodeksowej definicji wady nieistotnej. Jednocześnie przytoczyć należy pogląd występujący w orzecznictwie, w świetle którego okoliczność, iż wada ma charakter usuwalny nie wyklucza przyjęcia, że wada ta jest jednocześnie wadą istotną.
Odstąpienie od umowy nie musi zostać poprzedzone przez kupującego skorzystaniem z innych alternatywnych uprawnień w postaci naprawy lub wymiany towaru na nowy. Niemniej sprzedawca, który niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie, zapobiegnie w ten sposób skuteczności złożonego przez kupującego oświadczenia o odstąpieniu od umowy.
Podsumowując, ocena czy wada towaru jest istotna czy też nieistotna powinna uwzględniać w zależności od rodzaju towaru, kryteria obiektywne oraz kryteria subiektywne, przy jednoczesnym uwzględnieniu słusznego interesu zarówno kupującego jak i sprzedającego.
Przykłady kwalifikacji istotności wady z orzecznictwa:
„Subiektywne wrażenie, że aparat jest luźny w uchu – jak to wskazał sam powód w swoich wyjaśnieniach – nie stanowi w ocenie Sądu wady aparatu na tyle istotnej, aby upoważniała do odstąpienia od umowy, i to półtora roku od zawarcia umowy, w sytuacji gdy sam aparat od strony elektronicznej jest sprawny – Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim sygn. akt II Ca 88/18”.
„W świetle powyższych rozważań sąd uznał uszkodzenie powłok obuwia eleganckiego w postaci balerin jako wadę istotną, ponieważ eleganckie obuwie nie spełnia oczekiwań nabywcy w zakresie walorów estetycznych adekwatnych do danego typu obuwia i faktycznie pozostaje niezdatne do zwykłego użytku – Sąd Rejonowy w Bytomiu sygn. akt I 2C 689/2016”.
„W zakupionym chwytaku wystąpiła wada uniemożliwiająca korzystanie z niego zgodnie z jego przeznaczeniem” – Sąd Okręgowy w Łodzi sygn. akt XIII Ga 470/15.