Pandemia może uzasadniać zmianę treści umowy o zamówienie publiczne lub jej rozwiązanie przez sąd

Pandemia koronawirusa i jej konsekwencje dla gospodarki mogą być uznane za tzw. nadzwyczajną zmianę okoliczności uzasadniającą domaganie się przez wykonawcę zamówienia publicznego zmiany treści umowy lub nawet jej rozwiązanie przez sąd.

Wykonawcy, którzy z powodu pandemii moją kłopoty z realizacją umów zwartych w trybach przewidzianych w ustawie Prawo zamówień publicznych, mogą wystąpić na drogę sądową w celu jej zmiany lub rozwiązania. Co prawda scenariusz ten winien być rozważany przez przedsiębiorców jako ostateczność, jednak w wielu przypadkach będzie to z pewnością jedyna możliwość uniknięcia strat, biorąc pod uwagę, że projektowane w ramach tzw. „Tarczy Antykryzysowej” rozwiązania nie przyznają wykonawcom narzędzia do zmiany umowy, uzależniając ewentualną zmianę od decyzji zamawiającego (więcej na ten temat: Projekt specustawy – nie wszystko w rękach zamawiających?)

Aby można było powoływać się na nadzwyczajną zmianę stosunków, konieczne jest wystąpienie łącznie kilku przesłanek. Po pierwsze, zmiana stosunków musi mieć charakter nadzwyczajny. Po drugie, zmiana ta niesie ze sobą nadmierną trudność w spełnieniu świadczenia lub grozi jednej ze stron rażącą stratą, czego strony – zawierając umowę – nie przewidywały. Po trzecie, musi zachodzić związek przyczynowy pomiędzy zmianą stosunków a utrudnieniami w wykonaniu zobowiązania lub groźbą straty.

Wydaje się, że w wielu przypadkach, ze względu na panującą pandemię koronawirusa, wszystkie powyższe przesłanki będą spełnione.

Zastosowanie klauzuli nadzwyczajnej zmiany stosunków jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy strony nie wyłączyły jej zastosowania w umowie. W orzecznictwie przeważa bowiem stanowisko, że strony mogą wyłączyć stosowanie wskazanego mechanizmu lub wprowadzić do umowy autonomiczny, odrębny od ustawowego sposób zmiany treści umowy w przypadku sytuacji nadzwyczajnych. Wszelkie działania należy zatem rozpocząć od gruntownej analizy umowy o zmówienie publiczne. Dopiero wówczas możliwe jest bowiem obranie odpowiedniego kierunku i zastosowanie adekwatnych środków zaradczych.

Autor: aplikant adwokacki Szymon Tyniec